Bezpowrotnie minęły czasy, kiedy prosty silnik bez elektroniki mógł być smarowany olejem o nieskomplikowanym składzie. Obecnie środki smarne są wysoce wyspecjalizowane. Ich receptury i rodzaje dodatków uszlachetniających są tak samo pilnie strzeżone, jak rysunki techniczne i proces produkcyjny silników i przekładni.
Klasyfikacja olejów prowadzona jest przez kilka niezależnych ośrodków na świecie. Najważniejszymi są:
*ACEA – Stowarzyszenie Europejskich Producentów Samochodów, które oznacza oleje symbolami literowymi i cyframi. Na przykład oznaczenia E4, E6, E7, E9 to spełnianie normy w zakresie czystości spalin oraz czas użytkowania oleju.
*SAE – Stowarzyszenie Inżynierów Pojazdów, które dzieli oleje na podstawie parametrów użytkowych: lepkości i temperatury pracy.
W przypadku lepkości, właściwości oleju określają dwie cyfry, które oznaczają jego przepływ w zależności od temperatury. Pierwsza cyfra oznacza zachowanie środka przy rozruchu na zimno, stąd w oznaczeniu W (ang. winter – zima). Druga cyfra oznacza temperaturę roboczą pracy oleju. Im niższa wartość cyfry, tym lepsze zachowanie się oleju w danej temperaturze i jego przepływ.
Zatem olej 0W-40 sprawdzi się przy rozruchu silnika zimą, a 15W-40 jest bardziej adekwatny na lato i przy wysokich temperaturach zachowa właściwości smarne.
Uwaga. Powyższe oznaczenia nie wskazują na źródło ich pochodzenia: mineralne, półsyntetyczne lub syntetyczne.
Priorytet, czyli czystość spalin
Nowoczesna kompozycja smarna oleju musi się także wpisywać w regulacje dotyczące czystości spalin, a konkretnie w redukcje tlenków azotu i cząstek stałych po spaleniu paliwa.
Europejskie normy emisji spalin Stage obowiązują od 1999 r.
Nie zdajemy sobie sprawy z tego, że w stosunku do tych początków, obecnie obowiązująca generacja normy Stage V nakazuje wychwycenie 98% produktów spalania. Oznacza to, że silnik ma dodatkowe wyposażenie w postaci katalizatorów oczyszczających spaliny. Olej musi być dla nich „przyjazny”, w przeciwnym wypadku może uszkodzić te drogie elementy.
Przykładowo, dla ciągnika CLAAS ARION 440 Stage V, silnik traktora wymaga oleju: Agrimot Protec ACEA E9, API CK-4 10W-40 lub Agrimot Syntec FE ACEA E4/E6/E7/E9, API CJ-4/CI-4 5W-30.
Olej wskazany przez producenta może być zastąpiony tylko olejem o lepszych parametrach jakościowych.
W przypadku stosowania danego oleju, ważnym jest czas pomiędzy jego wymianą. Dla silników maszyn ze stajni CLAAS, zakłada się maksymalnie 600 roboczogodzin lub nie rzadziej niż rok. U dealera zawsze można wykonać analizę jakościową oleju używanego w maszynie, co pozwala na monitorowanie zużycia silnika, a także reakcję na początki ewentualnej awarii.
